مهاجرت واژه نامانوسی برای مردمان سرزمین افغانستان نیست؛ افغانستانی‌ها سال‌هاست به دلیل شرایط نامساعد داخلی که آن هم متاثر از دخالت‌های فرامنطقه ای و فرامرزی برخی کشورهاست،‌ ناچار شده‌اند از دیار خود مهاجرت کنند. نمونه اخیر آن بازگشت طالبان به عرصه حکومت داری این کشور است که پس از خروج آمریکایی ها و سقوط دولت قبلی شرایط کشور به سمتی رفت که به ناچار مردم برای داشتن شرایط اقتصادی و امنیتی بهتر مهاجرت کردند. معلوم نیست تا کی این روند برای مردم این سرزمین ادامه داشته باشد،‌ فراموش نکنیم آن ها نیز حق دارند در کشور خود زندگی کرده و برای آبادانی و توسعه کشورشان تلاش کنند.

سرپرست سفارت افغانستان در تهران درباره دخالت‌های بیگانگان در امور داخلی افغانستان می‌گوید؛ هیچ چارچوبی در افغانستان بدون پشتوانه ملی نمی تواند موفق شود، افغانستان متشکل از اقوام و مذاهب مختلف است، هر حکومتی در افغانستان باید به این چارچوب دقت کند تنوع قومی و مذهبی در کشور وجود دارد و نمی توان تصور کرد که این تنوع قومی نباشد.

عبدالقیوم سلیمانی سرپرست سفارت افغانستان در تهران در گفت‌وگو با ایسنا که اولین گفت وگوی او با خبرگزاری‌های ایرانی پس از روی کار آمدن حکومت طالبان و تحولات یکسال گذشته در کشورش است، درباره شرایط مهاجرین در این مدت و پس از ورود به ایران می‌گوید: تحولاتی که سال گذشته در افغانستان رخ داد مانند هر تحول دیگری در تاریخ معاصر افغانستان و 4 دهه اخیر تاثیر مستقیمی بر کشورهای همسایه داشته و نمونه مهم آن ورود تعداد زیاد مهاجر به کشور ایران بوده است. 

وی تصریح کرد: در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد مهاجرین جدید الورود در اختیار نداریم و اداره اتباع وزارت کشور نیز هنوز در مراحل و تهیه اسناد هستند، براساس آمارهای غیر رسمی بیش از یک میلیون مهاجر وارد ایران شده است که بیشتر آنان در طرح قانون سرشماری مورد شناسایی قرار گرفته اند اما افرادی کمی هم هستند که در این سرشماری هنوز مشارکت نکرده اند. 

سرپرست سفارت افغانستان در تهران با بیان این که پیش از این چیزی حدود سه و نیم میلیون مهاجر در ایران حضور داشتند یادآور شد: نباید از نقش و اثرگذاری مهاجرین در داخل ایران غافل شد، مهاجرین اکثرا قشر فعالی هستند و در کارهای عمرانی و شهری می توانند نقش بسزایی داشته باشند، و در دهه اخیر نیز متخصصین و سرمایه گذاران اقتصادی افغانستانی نیز در ایران فعالیت می کنند.

سلیمانی با اشاره به وضعیت مهاجرین تاکید کرد: بنده به عنوان مسئول سفارت در ایران وضعیت مهاجرین را رضایت بخش می دانم، گرچه مشکلاتی در بخش های مربوط به بهداشتی، درمانی، آموزشی و بانکی وجود دارد اما در مجموع برداشتم این است ایران برای مردم کشورم مکان امنی است که می توانند تحصیل کنند و برای خود شغل ولو حداقلی فراهم کنند و از شرایط بد اقتصادی و بعضا امنیتی به دور باشند. نکته مهم درمورد مهاجرین ضرورت توجه و کمک جامعه بین المللی و نهادهای مربوطه نیز هست و با توجه به کمیت مهاجرین افغان‌ها، در ایران این توجه حیاتی هست و تقاضای ما نیز همین هست.

این دیپلمات افغانستانی با تاکید بر این که سازوکار سازمان ملی مهاجرین موضوع مهم و مفیدی است، گفت: بنده خوش بین هستم تا در ماه‌های آینده این مساله اتفاق افتد همان طور که جناب آقای رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران در چند جلسه درباره مهاجرین به این موضوع اشاره کردند. 

وی خاطرنشان کرد: برداشت کلی این است که وضعیت مهاجرین در ایران بد نیست و تا جایی که مقامات جمهوری اسلامی ایران توان داشتند کمک ها و خدماتی ارائه کردند، نباید فراموش کنیم که کشور ایران نیز در شرایط تحریم قرار دارد و با مشکلاتی در این زمینه مواجه است با این وجود ما از وضعیت مهاجرین راضی هستیم و اگر مشکلی هم وجود دارد با گفت و گو با مقامات و مسئولین قابل حل است. 

سرپرست سفارت افغانستان در ایران در ادامه اظهار داشت: اداره اتباع وزارت کشور، وزارت امور خارجه، نماینده محترم رئیس جمهور در امور افغانستان همه پای کار هستند و آن چه در توان جمهوری اسلامی ایران است برای مهاجرین انجام می شود، در عین حال مشکلاتی هم وجود دارد که قطعا نیاز به رسیدگی دارد. 

وی با اشاره به مسائل و مشکلاتی که مهاجرین با آن رو به رو هستند، گفت: مشکلاتی که امروز مهاجرین با آن مواجه هستند موضوعات پیچیده و غیرقابل حلی نیست اما نیاز به مدیریت، فرصت زمانی و برنامه ریزی دارد، به طور مثال یکی از مشکلاتی که این روزها بیشتر با آن روبرو هستیم مربوط به خدمات بانکی است یا حساب های مهاجرین و تجار افغانستان بسته شده یا محدودیت ایجاد شده است که باید این مساله با گفت و گو و هماهنگی با مسئولین بانک مرکزی حل شود که سفارت به صورت جدی پیگیر این موضوع می باشد و مقامات مسئول نیز در صدد حل آن می باشند.

سلیمانی درباره پی‌گیری‌های وزارت کشور برای ارائه شناسه به مهاجرین گفت: طبق قانون کسانی که در طرح سرشماری اشتراک نکرده و شناسه نداشته باشند باید ایران را ترک کنند اما به طور رسمی در این باره چیزی اعلام نشده است و امیدواریم فرصت دیگری در اختیار مهاجرین جامانده از طرح قرار گیرد.

این دیپلمات افغانستانی همچنین درباره تعامل طالبان با کشورهای همسایه نیز گفت: موضوعات مربوط به کمک‌های بشردوستانه جریان دارد، جمهوری اسلامی ایران نیز کمک می‌کند تا مردم از محیط کشورشان جدا نشوند و وضعیت به سمتی بحرانی‌تر نرود. امروز اصلی‌ترین مشکل افغانستان بیکاری و مسائل اقتصادی است و در صورتی که این روند ادامه داشته باشد طبیعتا جوانان برای امرار معاش خانواده و یافتن کار به نزدیک‌ترین مقصدها از کشورهای همسایه از جمله ایران، پاکستان و ... می‌روند. البته به دلیل اشتراکات فرهنگی و زبانی اکثرا ایران را انتخاب می کنند. 

سرپرست سفارت افغانستان در تهران در پاسخ به این سوال که وضعیت همکاری تجاری و اقتصادی ایران و افغانستان در بازه زمانی که هیات حاکمه جدید در این کشور حضور دارند چگونه است با توجه این که ایران هم بر گسترش همکاری های اقتصادی تاکید دارد. اظهار داشت: بعد از سقوط نظام جمهوریت، جمهوری اسلامی ایران از معدود کشورهایی بود که در شرایط بحران، مسیرهای اقتصادی، تجاری، ترانزیتی و مسافری را باز و فعال نگه داشت تا از بحران احتمالی جلوگیری شود.

وی تصریح کرد: وضعیت اقتصادی کنونی شکننده شده و شاید سرمایه گذاری مانند گذشته نباشد اما روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور وجود دارد، هیات های اقتصادی در رفت و آمد هستند. خوشبختانه مشکلی هم در مرزها برای رفت و آمد در زمینه مبادلات تجاری وجود ندارد. 

این دیپلمات افغانستانی حاضر در ایران درباره دخالت کشورهای فرامنطقه‌ای به ویژه آمریکا در امور افغانستان و این که آیا حکومت فعلی چنین اجازه ای را می دهد، گفت: باید از هیات حاکمه این سوال را پرسید ولی برداشتم این است که هیچ چارچوبی در افغانستان بدون پشتوانه ملی نمی تواند موفق شود، افغانستان متشکل از اقوام و مذاهب مختلف است، هر حکومتی در افغانستان باید به این چارچوب دقت کند تنوع قومی و مذهبی در کشور وجود دارد و نمی توان تصور کرد که این تنوع قومی نباشد.

سلیمانی درباره ضرورت تشکیل دولت مشارکتی و فراگیر در افغانستان نیز تاکید کرد: این مساله خواست دنیا، مردم افغانستان و از جمله مواضع رسمی جمهوری ایران است، راه بدیلی برای آن وجود ندارد، اگر تجربه بیش از چهارده جنگ را در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که باید افغان ها در میان خودمان یکدیگر را قبول داشته باشیم. تشیع و تسنن در افغانستان واقعیت عینی است و به نظر بنده برای افغانستان یک زیبایی است. در روزهای سخت شیعه و سنی در کنار هم بوده اند و همه اقوام برای آزادی و استقلال افغانستان زحمت کشیدند. به نظرم تنها راه نجات افغانستان دولت فراگیر است. 

این دیپلمات افغانستانی درباره درگیری‌هایی که اخیرا در مرز ایران و افغانستان رخ داده و مشکلات مرزی به وجود آمده میان دو کشور هم اظهار داشت: مرز یک پدیده بین المللی است، نمی شود سلیقه‌ای رفتار کرد، سال ها ایران و افغانستان مرزهای مشخصی داشته اند. مسائل و اختلاف مرزی تنها بین ایران و افغانستان نیست، خیلی از کشورها این اختلافات را دارند. پیشنهادم راه حل فنی است که متخصصان این حوزه از دو طرف مساله را حل کنند. مشکل سیاسی نیست از نظر فنی و تکنیکی قابل حل است. 

سلیمانی در ارزیابی خود از آینده همکاری های ایران و افغانستان هم گفت: من روابط دو کشور را با چارچوب حکومت ها و دولت ها در نظر نمی گیرم، روابط دو کشور را بیشتر روابط دو ملت می بینم، افغانستان و ایران دو کشور با تاریخ و فرهنگ مشترک هستند و حتی در گذشته‌های نه چندان دور دارای جغرافیای مشترک هم بوده‌اند. دو ملت یکی هستند و روابط دو ملت همیشه در سطح خوب بوده و خواهد بود، درست است مرزهای سیاسی به وجود  آمده اما کنار هم زندگی کرده ایم، در غم و شادی‌ها شریک هم بوده‌ایم و به لحاظ فرهنگی و تاریخی یک هویت هستیم.