با روی کارآمدن دولت سیزدهم، رویکرد وزارت نفت از تمرکز صرف به خامفروشی نفت به تکمیل زنجیره ارزش از طریق احداث پتروپالایشگاهها تغییر کرده است.
یکی از نشانههای این ادعا، اقدامات شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی در بررسی و احیای پروژههای پالایشی قدیمی و تدوین طرحهای جدید پتروپالایشی و پیگیری معاونت برنامهریزی وزارت نفت درباره طرحهای تعریف شده ذیل قانون «حمایت از توسعه صنایع پاییندستی نفت و میعانات گازی» است.
جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش در آذرماه سال جاری درباره وضعیت طرحها عنوان کرده است: تاکنون حدود 30 طرح پالایشی در کشور تعریف شده است که به سرانجام نرسیدهاند. از این تعداد 25 طرح برای احداث پالایشگاه و پتروپالایشگاه «نفتی» و 5 طرح برای احداث پالایشگاه «میعانات گازی» موجود است. مجموع خوراک مورد نیاز این طرحها، 4.3 میلیون بشکه در روز و حجم سرمایهگذاری حدود 90 میلیارد دلار برآورد شده است.
*لزوم اجرای «استراتژیِ تمرکز» در احداث پتروپالایشگاهها
پس از گذشت 6 ماه از آغاز به کار دولت سیزدهم، در مجموع 13 طرح پالایشی و پتروپالایشیِ اولویتدار رونمایی شده است و به نظر میرسد رویکرد وزارت نفت غربالگری مجدد و تمرکز بر پروژههای منتخب از بین این 13 طرح است. به بیان دیگر تاکنون وزارت نفت از بین 30 طرح موجود یک مرحله غربالگری انجام داده است و 13 طرح انتخاب شدهاند و احتمالا با گذشت زمان و بررسی بیشتر، بسته به عملکرد صاحبان پروژه، تعداد طرحهای اولویتدار محدودتر هم خواهد شد.
در شرایط محدودیت منابع مالی، «استراتژیِ تمرکز» معقولترین سیاستی است که بایستی در صنعت پالایشی در دستور کار وزارت نفت قرار بگیرد. طبق تعریف علمی، استراتژیِ تمرکز یعنی فاصله گرفتن از بلندپروازیهای غیرمنطقی. به بیان دیگر این وزارتخانه به جای توزیع توان فنی و مالی محدود داخل کشور بین 13 طرح، باید آنها را در بین مثلا 5 طرح منتخب متمرکز کند تا در نهایت به جای 13 طرح نیمهکاره و شکستخورده، 5 طرح موفق به بهرهبرداری برسد.
ضمن اینکه یک تجربه قدیمی نیز در دولت نهم و دهم موجود است. در آن دولت، 7 طرح پالایشگاهی با نامهای پالایشگاه ستاره خلیج فارس، پالایشگاه هرمز، پالایشگاه خوزستان، پالایشگاه آناهیتا، پالایشگاه پارس، پالایشگاه کاسپین و پالایشگاه شهریار تعریف شدند که تنها یک طرح به نام پالایشگاه ستاره خلیج فارس به بهرهبرداری رسید. هر چند که تجربه نخست بودن تعریف این 7 طرح در دولت نهم و دهم و برخورد سلبی دولت یازدهم با طرحهای تعریف شده نیز بر عدم موفقیت برخی طرحها تاثیرگذار بوده است.
* جزئیات 13 طرح پتروپالایشی در دولت سیزدهم
با این مقدمه به بررسی 13 طرح منتخب در مرحله اول غربالگری وزارت نفت پرداخته میشود. بررسی این طرحها نشان میدهد که کمتر اطلاعاتی درباره برخی طرحها وجود دارد.
1-طرح پتروپالایشگاه شهید سلیمانی
احداث این طرح 300 هزار بشکهای قرار است توسط شرکت ملی پالایش و پخش پیگیری شود. مجوز ورود دولت به احداث این پتروپالایشگاه نیز در لایحه بودجه 1401 از مجلس شورای اسلامی اخذ شده است. جدول 1 جزئیات کاملی از این طرح را ارائه میدهد.