جعفر یوسفی- خبرنگار روزنامه خراسان

 چالش جدید روسیه این است که از اوکراین به عنوان عضو سی و یکم پیمان آتلانتیک شمالی جلوگیری کرد؛ اما گسترش دامنه جنگ و فرسایشی شدن آن تلاش دولت های هلسینکی و استکهلم را برای عضویت در ناتو در پی داشته است.اکنون سوال این است که این اقدام شعله های جنگ را گسترش خواهد داد؟ دیروز، دولت فنلاند به طور رسمی اعلام کرد که هلسینکی درخواست عضویت در پیمان ناتو را خواهد داد. این  خبر بدی برای  روسیه محسوب می‌شود. نزدیک ترین شرح به واقعیت فعلی فنلاند را که مرزی  مشترک به طول 1340 کیلومتر با روسیه دارد ، الکساندر استاب که در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ نخست‌ وزیر این کشور بود، بیان کرده است. او می‌گوید: «فنلاند مدت‌ها میان آرمان گرایی و واقع‌ گرایی سرگردان بوده است. آرمان همکاری و نزدیکی با روسیه که همسایه و هم‌مرز ماست و مواجهه با این واقعیت سخت که فنلاند در صورت تهاجم احتمالی روسیه باید ارتشی قوی برای خود فراهم کند.» جدای از این، فنلاندی‌ها که میزان حمایت شان از عضویت در ناتو طی شش ماه گذشته از 25 درصد به حدود 76 درصد رسیده، خاطره خوبی از جنگ و اشغال سرزمین شان توسط روسیه ندارند. ژوزف استالین، رهبر اتحاد جماهیر شوروی، در نوامبر ۱۹۳۹، سه ماه پس از آغاز جنگ جهانی دوم در درگیری‌های نظامی با فنلاند، موسوم به «جنگ زمستان»، تلاش کرده بود که این کشور را اشغال کند. در این جنگ شوروی بخش‌هایی از شرق و شمال فنلاند را تصرف و ۱۲ مارس ۱۹۴۰ با این کشور پیمان صلح امضا کرد. در این پیمان مناطق کارلیا، سالا و ریباچی از فنلاند به شوروی واگذار شد. اکنون، هلسینکی که الحاق شبه جزیره کریمه، جنگ در مناطق شرقی اوکراین، اشغال بخشی از اراضی گرجستان و مولداوی را می‌بیند، نگران  آینده خود و تکرار گذشته  است . در این میان یک نکته درباره شرایط امنیتی و نظامی فنلاند حائز اهمیت است. این کشور با این که طی دهه های گذشته به عنوان الگویی برای روابط بدون تنش با روسیه شناخته می‌شد، اما همواره از نیروی نظامی قوی برخوردار بوده است. دیروز، ساعاتی پس از اعلامیه دولت فنلاند، حزب حاکم سوئد با نامزدی این کشور برای عضویت در ناتو موافقت کرد. 
دولت استکهلم در حالی درخواست عضویتش را رسما اعلام کرده که در موضعی قابل تامل مطرح کرد، در صورت عضویت در ناتو، با استقرار تسلیحات هسته‌ای و پایگاه نظامی در خاک خود مخالفت خواهد کرد. با این حال، سوئد خطر حمله نظامی روسیه را جدی می‌داند و نمی خواهد از عضویت در ناتو چشم‌پوشی کند. استکهلم حدود  دو سده مستقیما در هیچ جنگی درگیر نبوده است. همین بی طرفی باعث شد که این کشور از جنگ جهانی در امان بماند. اما اکنون درخواست عضویتش در ناتو، روسیه را شوکه یا خشمگین کرده است. به رغم سابقه طولانی استکهلم به عدم تعهد نظامی، این کشور برای اولین بار از زمان جنگ جهانی دوم به کشوری که در حال جنگ است (اوکراین) سلاح ارسال کرده و بیش از نیمی از مردم این کشور خواستار پیوستن به ناتو هستند. در حالی که ولادیمیر پوتین این تصمیم دولت های فنلاند و سوئد را «اشتباه» خوانده و وزارت خارجه کشورش از مقابله به مثل با این تهدید امنیتی سخن گفته، به نظر می‌رسد مسکو  حداقل در شرایط  فعلی قدرت مانور جدی در مقابله با این دو دولت نداشته باشد. چند دلیل برای تفاوت موضع گیری مسکو در قبال کی یف و تفاوت آن با اقدامات هلسینکی و استکهلم وجود دارد. ابتدا این که این دو دولت به دلیل عضویت در اتحادیه اروپا از حمایت ویژه تر کشورهای اروپایی برخوردارند. 
دوم این که هرچند این دو کشور درخواست عضویت داده اند، اما حدود سه دهه است که همکاری نظامی با پیمان آتلانتیک شمالی دارند و در مانورهای شان شرکت کرده اند. همین امر باعث شده آن‌ها بر خلاف اوکراین، استانداردهای حضور در این ائتلاف نظامی را داشته باشند. از طرفی، فنلاند با جمعیتی 5.5 میلیون نفری دارای ۲۸۰ هزار سرباز در زمان جنگ و در مجموع ۹۰۰ هزار نیروی ذخیره است. این کشور همچنین ذخیره بزرگی از سلاح‌ها و تجهیزات آمریکا را داراست. نکته آخر این که سوئد مرزی خاکی با روسیه ندارد. فنلاند نیز با وجود دارا بودن مرزی طولانی، برخلاف اوکراین با چالش جدایی طلبان حامی روسیه در کشورش مواجه نیست. برای همین است که پوتین لحن دوستانه‌تری برای منصرف کردن فنلاند در پیش گرفته است. کارشناسان واکنش کوتاه مدت روسیه را به قطع صادرات انرژی، حملات سایبری و گسیل دادن پناهجویان به مرزهای این کشور عنوان کرده اند. در میان مدت و بلند مدت اما شرایط کمی پیچیده است.  استفان‌والت، اندیشمند روابط بین‌الملل به دولت آمریکا هشدار داده تا تهدید هسته‌ای کرملین را جدی بگیرد زیرا دولت‌ها هنگام مواجهه با چشم‌انداز یک شکست قریب‌ الوقوع، به اجرای تهدیدات ‌شان بیشتر تحریک می‌شوند. چارچوب مواجهه جدی مسکو با فنلاند و سوئد هنوز مشخص نیست. 
ممکن است روسیه در پی این فشارها اوکراین را قربانی خشم خود کند. در این میان حمایت تسلیحاتی آمریکا  از اوکراین و پررنگ شدن احتمال شکست روسیه   ، می‌تواند پوتین را به یک حمله نمایشی با یک سلاح هسته‌ای کوچک ترغیب کند.  آیا  چاله جنگ اوکراین  به  چاه عمیق   فنلاند و سوئد  بدل خواهد شد  و جنگی فراگیرتر قاره سبز را در بر خواهد گرفت؟