در حالی که دنیا به سمت تولید مجموعه‌های کوتاه رفته، تلویزیون روی ساخت سریال‌های طولانی پافشاری می‌کند
پنج شنبه‌ای که گذشت، قرار بود نخستین قسمت از سریال «گیل‌دخت» روی آنتن برود؛ مجموعه‌ای که پخش آن به تعویق افتاد و به  امشب موکول شد. این سریال که گفته شده 60 قسمت دارد، جدیدترین محصول طولانی نمایشی در صداوسیماست که به پخش می‌رسد و نمونه‌ای مانند «جشن سربرون» نیز با بیش از 40 قسمت در حال ساخت است. فارغ از کمدی‌های 90 شبی که مدت‌هاست خبری از آن‌ها نیست، سنت سریال‌سازی تلویزیون در ژانرهای درام و ملودرام، در حالی به سمت سریال‌های طولانی میل کرده که تجربه‌های جهانی، عکس این موضوع را نشان می‌دهد.
از 50 به بالا
در همین دو،سه سال اخیر، درام‌های طولانی، به دفعات روی آنتن سیما آمده‌اند. شبکه سه در پاییز 1400، فصل اول مجموعه 250 قسمتی «برف بی‌صدا می‌بارد» را آغاز کرد که در نهایت تا پایان سال به پایان نرسید و بقیه آن، امسال پخش شد. فصل اول این سریال در 100 قسمت در دو بخش روی آنتن رفت و حالا تکلیف بقیه آن مشخص نیست. مجموعه‌هایی مانند «خانه امن» و «همه چیز آن جاست» در 50 و 60 قسمت نیز از جمله سریال‌های طولانی به شمار می‌آیند. این در حالی است که حدود 35 قسمت، به یک عدد معمول در تعداد قسمت‌های سریال‌ها تبدیل شده است و «نجلا»، «بی‌نشان»، «خوشنام» و... از جمله مجموعه‌های بالای 30 قسمت در سال‌های اخیر هستند. جالب این که اغلب سریال‌های مناسبت‌های ویژه مثل نوروز و رمضان،  به قدری طولانی‌اند که در آن زمان به پایان پخش نمی‌رسند و بعد از نوروز و رمضان نیز ادامه می‌یابند.
یک منطق اقتصادی ساده
روشن است که برای تولید سریالی با تعداد قسمت‌های بالا، هزینه‌ای بیشتر لازم است و وقتی سریال به نیمه رسید و مشخص شد به اندازه کافی بیننده نداشته، دیگر امکان لغو بقیه آن نیست و باید مسیر تا پایان ادامه یابد. این در حالی است که در کشورهای صاحب صنعت سریال‌سازی، سریال‌های طولانی اغلب منسوخ شده‌اند و انگشت‌شمارند. هر فصل بسیاری از سریال‌های مشهور این روزهای جهان، در 8 تا 10 قسمت ساخته می‌شوند. حتی کشورهایی مانند کره جنوبی و ترکیه نیز که به سریال‌های طولانی مشهور بودند، امروزه در حال تولید پروژه‌های کوتاه‌ترند. آن چه گفته شد، فارغ از مینی‌سریال‌هاست که از ابتدا برای یک فصل تولید می‌شوند و بسیاری از همین مجموعه‌های 6 تا 10 قسمتی، در فصل‌های متعددی ادامه می‌یابند. علاوه بر مسئله هزینه، شرایط تولید نیز سریال‌های کوتاه‌تر را ایجاب می‌کند. ستاره‌های شاخص سینما معمولا آثار کوتاه‌تر را راحت‌تر می‌پذیرند، چراکه کمتر باعث تکراری شدن آن‌ها نزد مخاطب می‌شود و به وجه «ستاره بودن» آن‌ها لطمه نمی‌زند. به علاوه شماری از چهره‌های مسن‌تر نیز که کشش کار در سریال‌های طولانی را ندارند، با آثار کوتاه راحت‌ترند. مزیت‌های سریال‌های کوتاه البته بیشتر از این حرف‌هاست.
مناسب حال امروز تلویزیون
آن چه گفته شد، نافی استقبال از شماری از آثار بلند نیست. مجموعه‌هایی مانند «ستایش» یا «کیمیا» در طول زمان پخش خود، ثابت کرده‌اند که سریال‌های طولانی نیز می‌توانند جذاب و پرمخاطب باشند اما منطق اقتصادی، خصوصاً در شرایطی که تلویزیون وضعیت مناسبی از نظر مالی ندارد، می‌گوید ساخت سریال‌های کوتاه به صرفه‌تر است. تجربه جهانی نیز همین را می‌گوید. اگر رسانه ملی در پی اختراع چرخ از نو نیست، در شرایطی که اغلب شرکت‌های مهم تولیدکننده سریال در دنیا، به سمت آثار چند فصلی و کوتاه رفته‌اند، بهتر است تولید امثال «گیل‌دخت» و «جشن سربرون» را در تعداد قسمت‌های بالا، محدود کند.
نویسنده : مصطفی قاسمیان