عباس عراقچی، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی که سابقه حضور در سفارت ایران در ژاپن را در کارنامه خود دارد در تشریح اینکه چرا ایران ابتکار آبه شینزو را نپذیرفت؟ گفت: موضع دولت ایران در آن زمان این بود که ما از حسننیت ژاپن قدردانی میکنیم اما نوع پیشنهاد تامینکننده منافع ایران نبود و لذا مورد پذیرش واقع نشد.
چرا ایران ابتکار آبه شینزو را نپذیرفت؟
عباس عراقچی عصر روز دوشنبه در نشست مجازی ژاپن و بحران اوکراین که به همت دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد، درباره تاثیر فشار خارجی بر روابط ایران و ژاپن گفت: طبق تجربه میگویم که در رابطه ایران و ژاپن این فشار خارجی همواره یا حداقل در دوره معاصر به خصوص در بحث تحریمها وجود داشته است. عامل اصلی کاهش روابط ایران با ژاپن بحث فشار خارجی امریکا است که شرح آن مفصل است. زمانی که من سفیر ایران در ژاپن بودم روزانه شاهد این اعمال فشارها بر توکیو بودم و اکنون هم که تحولات دوجانبه را دنبال میکنم، روشن است که در هر موردی که به ایران مربوط میشود دیدگاههای امریکاییها مدنظر ژاپنیها قرار میگیرد و بدون آن کاری را پیش نمیبرند. در این مسائل توجه به نظر امریکا برای ژاپنیها بسیار مهم است و البته در مقاطعی هم سعی کردند با ارائه پیشنهادهایی به حل و فصل اختلافها میان تهران و واشنگتن کمک کنند. در آخرین مورد که همه شاهد آن بودید در دوره ریاستجمهوری دونالد ترامپ و اوج بحران میان ایران و امریکا، آبه شینزو همراه با ابتکاری برای کاهش تنش به تهران آمد. موضع دولت ایران در آن زمان این بود که ما از حسننیت ژاپن قدردانی میکنیم اما نوع پیشنهاد تامینکننده منافع ایران نبود و لذا مورد پذیرش واقع نشد. پس از آن هم حسن روحانی، رییسجمهور وقت سفری به توکیو داشت. فشار خارجی بر ژاپن در رابطه با تهران وجود دارد اما تمایل قلبی ژاپنیها این است که این فشار نباشد.
در صورت احیای برجام، ژاپن نخستین کشوری است که به ایران بازمیگردد
دبیر شورای راهبردی سیاست خارجی در پاسخ به پرسشی درباره تاثیر بحران اوکراین بر رویکرد سیاست خارجی ژاپن گفت: ژاپن مسیر خود را انتخاب کرده و متحد امریکا باقی خواهد ماند اما بسته به اینکه چه نظمی در سطح بینالمللی و منطقه شرق آسیا در ماههای پیش رو شکل بگیرد تغییراتی را در سیاست خارجی خود نسبت به مناطق مختلف از جمله در رابطه با ایران خواهد داشت. من چندان تغییر رادیکالی را در سالهای پیش رو پیشبینی نمیکنم. آنچه میتواند رابطه ما و ژاپن را به سرعت دگرگون کند برجام و برداشته شدن تحریمهای امریکا است. در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات احیای برجام، ژاپن اولین کشوری است که به بازار ایران باز میگردد. روابط ایران و ژاپن به گونهای است که هر موقع میان ایران و امریکا مشکلی پیش میآید ژاپن آخرین کشوری است که رابطه خود را با ایران کاهش میدهد و هر موقع که این رابطه به نوعی اصلاح میشود ژاپن نخستین کشوری است که به ایران باز میگردد. ما این واقعیت را در سال 1394 تجربه کردیم و هنگامی که به توافق موقت ژنو در جریان مذاکرات هستهای رسیدیم تنها کشوری که بلافاصله برای انتقال پولهای ایران و افتتاح حساب بانکی ویژه پیشقدم شد، ژاپن بود. ژاپن پس از برجام هم جزو نخستین کشورهایی بود که به ایران بازگشت. خاطرم هست که سالهایی که در ژاپن سفیر بودم با اینکه اوج تحریمهای پیش از برجام بود حدود 43 شرکت ژاپنی هنوز دفاتر خود را در تهران حفظ کرده بودند. یکی از مدیران این شرکتها به من گفت که من دفترم را در تهران بازنگاه داشتهام و کارمند ژاپنی خودم را هم حفظ کردهام و او به من غر میزند که بیکار هستم و من به او میگویم که چراغ دفتر من در تهران باید روشن باشد. این ماهیت رابطه ایران با ژاپن است و عامل خارجی فشار امریکا را که برداریم رابطه هیچ مشکلی ندارد. ما نه در حوزه حقوق بشر، نه در بحث رژیم صهیونیستی و نه در مسائل دوجانبه هیچ مشکلی با ژاپن نداریم. رابطه ایران و ژاپن کاملا بر اساس احترام و منافع متقابل است و بدون فشار امریکا به سرعت احیا خواهد شد.